De meest gemaakte fouten bij het zetten van espresso (en hoe je ze voorkomt)
De meeste espresso’s mislukken niet door slechte bonen, maar door kleine fouten tijdens het zetten. Een te grove maling, te weinig koffie of een koude zetgroep kan de smaak volledig veranderen. Gelukkig zijn die fouten makkelijk te herkennen én te voorkomen. Met de juiste aandacht en techniek zet je elke keer een espresso met een volle body, een mooie cremalaag en precies de smaak die je zoekt.
-
De verkeerde maalgraad gebruiken
De verkeerde maalgraad is de meest voorkomende fout bij het zetten van espresso. De maalgraad bepaalt hoe snel het water door de koffie stroomt en heeft dus grote invloed op de smaak.
Is de maling te grof, dan loopt de espresso te snel door en smaakt hij zuur en waterig. Is de maling te fijn, dan loopt hij juist te langzaam door en wordt de smaak bitter en log. De ideale espresso heeft een doorlooptijd van ongeveer 25 tot 30 seconden en een mooie, egale crema.
Pas de maalgraad in kleine stappen aan, verander steeds één instelling en proef het verschil. Zo leer je precies hoe jouw molen reageert en vind je stap voor stap de perfecte balans.
-
Te veel of te weinig koffie gebruiken
De hoeveelheid koffie bepaalt hoe sterk en vol je espresso smaakt. Gebruik je te weinig koffie, dan wordt de espresso slap en waterig. Gebruik je te veel espressobonen, dan smaakt hij bitter en log en kan het water moeite hebben om door de puck heen te komen.
Voor een dubbele espresso gebruik je gemiddeld 18 tot 20 gram gemalen koffie. Weeg de koffie altijd af met een barista-weegschaal in plaats van op gevoel te doseren. Zelfs één gram verschil kan de smaak merkbaar veranderen.
Blijf bij elke aanpassing proeven en noteren. Door te werken met vaste hoeveelheden leer je jouw machine beter kennen en kun je fouten snel corrigeren.
-
Onjuiste tampdruk of verdeling
Een verkeerde tampdruk of een scheef verdeelde puck is een van de grootste oorzaken van een slechte espresso. Als de koffie ongelijkmatig wordt aangedrukt, zoekt het water de makkelijkste weg. Dat heet channeling. Het resultaat is een espresso die deels over- en deels ondergeëxtraheerd is: bitter én zuur tegelijk.
Druk de koffie altijd gelijkmatig en stevig aan, met ongeveer 15 tot 20 kilo druk. Belangrijker dan de kracht is dat de tampdruk elke keer hetzelfde is. Gebruik een vlakke tamper en zorg dat de koffie vóór het aandrukken goed verdeeld is in de filterdrager.
Een kleine investering in een distributietool of een tamper met veermechanisme kan helpen om consistenter te werken. Zo krijg je een gelijkmatige extractie en een espresso met een mooie, romige crema.
-
Verkeerde watertemperatuur of druk
De temperatuur en druk van het water bepalen hoe goed de smaken uit de koffie worden gehaald. Te heet water brandt de koffie aan, waardoor de espresso bitter en wrang smaakt. Te koud water haalt juist te weinig aroma’s en oliën uit de koffie, waardoor de smaak vlak en zuur wordt.
De ideale watertemperatuur voor espresso ligt tussen de 90 en 96 graden Celsius. De meeste moderne espressomachines regelen dit automatisch, maar bij handmatige machines kun je het zelf instellen. Let er ook op dat de druk rond de 9 bar blijft. Bij te weinig druk loopt de espresso te snel door, bij te veel druk te langzaam.
Laat je machine eerst goed op temperatuur komen voordat je begint, zodat het water stabiel blijft. Een constante temperatuur en druk zorgen voor een evenwichtige espresso met volle smaak.
-
Slechte reiniging van de machine
Een slecht schoongemaakte espressomachine is een stille smaakverstoorder. Oude koffieresten, vetten en oliën hopen zich op in de zetgroep, filterdrager en uitloop. Die resten verbranden bij elke nieuwe zetbeurt en geven een bittere, muffe smaak aan je espresso.
Maak je machine daarom dagelijks schoon. Spoel de zetgroep na elke zetbeurt door met water en veeg de filterdrager schoon met een droge doek. Een keer per week is een grondige reiniging aan te raden. Gebruik dan een speciaal reinigingsmiddel om koffieresten en olie los te weken. Vergeet ook niet het stoompijpje en de wateruitloop te reinigen.
Een schone machine zet niet alleen lekkerdere koffie, maar gaat ook langer mee. Goede reiniging is dus niet alleen een kwestie van smaak, maar ook van onderhoud.
-
Vergeten de machine goed op te warmen
Een koude espressomachine is een van de eenvoudigste, maar meest onderschatte oorzaken van een slechte espresso. Als de zetgroep, filterdrager of kopjes te koud zijn, zakt de temperatuur van het water tijdens het zetten. Dat zorgt voor een vlakke, zure smaak en een dunne crema.
Laat je machine daarom altijd goed op temperatuur komen voordat je begint. Geef haar minstens 15 minuten om volledig op te warmen. Verwarm ook de filterdrager mee door hem in de machine te laten zitten. Giet daarna even wat heet water door het systeem om alles te stabiliseren.
Gebruik tenslotte warme kopjes. Een koude kop koelt je espresso razendsnel af, waardoor de smaak verloren gaat. Met een goed opgewarmde machine proef je direct meer body, aroma en zoetheid in je espresso.
-
Oud of verkeerd bewaard koffiemateriaal
Oude of verkeerd bewaarde koffiebonen zijn een van de grootste smaakverpesters. Zodra koffie wordt blootgesteld aan lucht, licht of warmte, verliest ze snel haar aroma’s en frisheid. Dat merk je direct in de kop: de espresso smaakt vlak, bitter of muf en mist zijn levendige geur.
Bewaar koffiebonen altijd luchtdicht, donker en op kamertemperatuur. Gebruik bij voorkeur een verpakking met een versheidsventiel of bewaarbus die zuurstof buiten houdt. Koop liever kleine hoeveelheden die je binnen twee tot drie weken opmaakt, zodat de bonen hun smaak behouden.
Gebruik bovendien geen oude, gemalen koffie. Die is binnen enkele uren zijn meeste aroma’s kwijt. Maal je bonen dus altijd vlak voor het zetten voor de beste smaak.
Conclusie: Een goede espresso zit in de details. Kleine fouten in maling, dosering of temperatuur kunnen het verschil maken tussen een bittere mislukking en een perfect uitgebalanceerd kopje. Neem de tijd om je machine te leren kennen, werk netjes en proef bewust. Met wat aandacht en oefening zet jij voortaan espresso’s waar je trots op bent.
